Emocje. Jak rozumieć co do nas mówią i wykorzystać to do osiągnięcia większego zadowolenia z życia? 

.

Emocje to język, który służy przekazywaniu informacji o nas samych. 

.

Dlaczego więc tak często wypieramy nasze emocje, uważamy, że lepiej nie być taką “emocjonalną osobą”.

Tłumienie emocji często wydaje się idealną strategią aby chronić swoją wrażliwość, żyć bez emocjonalnego bólu w racjonalnym i wolnym od dramatów życiu. Nic bardziej mylnego. Takie podejście przynosi więcej szkód niż pożytku. Dlaczego? Należy się najpierw zastanowić nad tym, czym są i do czego ewolucyjnie służą nam emocję.  

.

CZYM SĄ EMOCJE

Emocje to reakcje zachodzące w naszym mózgu (w ciele migdałowatym i korze przedczołowej), które wywołują reakcje biochemiczne w naszym ciele, tym samym wpływając na nasz stan fizyczny. 

Ewolucyjne znaczenie emocji jest niepodważalne i to nie tylko u ludzi ale i u wielu zwierząt – emocję pozwalały przetrwać. Dzięki nim mogliśmy szybko zareagować na zagrożenie, nagrodę oraz wszelkie inne „atrakcje” jakie zapewniało nam środowisko, w którym żyliśmy. Emocje pomagały również naszym przodkom w komunikowaniu ich potrzeb. Dzięki swojej uniwersalności, są najszybszym sposobem na połączenie się” z drugim człowiekiem. Uśmiech czy płacz wywoła taką samą reakcje niezależnie od języka czy kultury.

Reakcje emocjonalne są więc zakodowane w naszych genach, są fizyczne i instynktowne. 

Są także podobne i wszystkich ludzi oraz zwierząt. Ten kto miał psa wie, że nie można odmówić mu posiadania i rozumienia emocji. 

.

RODZAJE EMOCJI 

Najsłynniejszym badaczem emocji jest Paul Ekman. Doczekał się nawet serialu opartego na jego postaci i badaniach, (który serdecznie polecam jeśli ktoś lubi zagadki kryminalne i procedurale). Serial to Magia Kłamstwa.

.

Dowiódł on, że podstawowe emocje są wspólne dla wszystkich ludzi. Zainspirowały go do tego badania Darwina, który szedł dalej, twierdząc, że wiele emocji jest wspólnych w ogóle zwierzętom – np. Podnoszenie brwi w reakcji na zagrożenie. Ale o tym ile mamy wspólnego ze zwierzętami, a nie chcemy się do tego przyznawać może w innym wpisie ;). 

.

Ekman wyszczególnił 6 podstawowych (pierwotnych) emocji:  

• radość 
• zaskoczenie
• strach
• wstręt
• gniew
• smutek

.

W przypadku podstawowych emocji, nie ma znaczenia kultura, język czy region geograficzny zamieszkania. Ekman badał plemienia z Papui-Nowej Gwinei – czyli ludzi, którzy nie zetknęli się z uwczesną cywilizacją. Dowiódł, papuasi tak samo wyrażali i rozpoznawali 6 podstawowych emocji jak amerykańscy studenci.  

.

Oczywiście emocje podstawowe, nie są jedynymi emocjami jakich doznają ludzie. Emocje bardziej złożone, składają się z kilku emocji podstawowych, np. pogarda może być mieszanką gniewu i obrzydzenia. Jednak nie zawsze jesteśmy w stanie rozbić emocje na te podstawowe. Czasem np. zawierają dodatkowy aspekt poznawczy czy kulturowy np. frustracja może być złością połączoną z przekonaniem, że „nic nie da się zrobić”.

Poniżej znajdziesz przykłady komunikatów jakie nadają emocje podstawowe i złożone.

.

.

Zobacz czy potrafisz nazwać emocje na zdjęciach przedstawianych przez Ekmana: 

.

Na zdjięciach od lewej: gniew, strach, wstręt, zaskoczenie, radość, smutek.

.

KIEDY UCZYMY SIĘ ROZPOZNAWAĆ EMOCJE

W badaniach Ekmana wykazano także, że stajemy się coraz lepsi w rozpoznawaniu emocji z wiekiem. 

Oto jak poszerza się wachlarz emocji, które rozpoznajemy w okresie dorastania:

.

.

CZYM RÓŻNIĄ SIĘ EMOCJE OD UCZUĆ

.

Emocje i uczucia to dwie strony kontinuum, ale nie są tym samym. Zrozumienie różnic między nimi pozwoli Ci wzmocnić zdrowsze wzorce zachowań i osiągnąć większą równowagę i zadowolenie z życia. 

.

Bardzo ładną metaforę pozwalają zrozumieć różnice między emocjami a uczuciami podała na swoim blogu  neurobiolog Dr. Sarah Mckay:

.

„Emocje grają w teatrze ciała, uczucia w teatrze umysłu”. 

• Emocje więc wywołują w twoim ciele fizyczne doznania a uczucia są mentalnym doświadczeniem emocji, REAKCJĄ na te emocje, którym umysł przypisuje znaczenie. 

• Emocję trwają krótko. Podczas gdy nasze uczucia, w rozumieniu nastroju jaki przeżywamy w odpowiedzi na emocje mogą trwać i kumulować się w nasz podczas całego naszego życia. 

• Emocje są fizyczne, możemy je obiektywnie zmierzyć, np. na podstawie przepływu krwi, aktywności mózgu, mikroekspresji twarzy i mowy ciała. Uczucia z kolei, to nasza subiektywna reakcja nie możemy ich obiektywnie zmierzyć.

• Emocje są wspólne dla nas wszystkich, instynktowne. Uczucia są kształtowane przez nasz temperament i nasze doświadczenia. Przez co różnią się w zależności od osoby i sytuacji. 

• Emocje, jako stan świadomości różnych doznań wewnętrznych mogą pojawić się na skutek myśli, wspomnienia, uczuć. Stąd relacja emocja – uczucie nie jest jednoetapowym procesem, może on trwać nieustannie. 

.

Jak emocje łącza się z uczuciami?

Jakaś negatywna myśl, wywołuje emocje, ta z kolei wywołuje często kolejne nieświadome uczucie, a to uczucie wywołuje kolejną emocję i ta emocja wywołuje uczucie… i stajemy się taką „maszynką do generowania negatywnego nastroju emocjonalnego“. Często nie do końca adekwatnego do sytuacji. 

.

PO CO NAM EMOCJE 

.

EMOCJE JAKO DROGOWSKAZY 

.

Proces od sytuacji, w której się znaleźliśmy do reakcji jaką podejmiemy w odpowiedzi na daną sytuację wyglada następująco: 

.

Jestem w sytuacji zagrożenia -> pojawia się emocja strachu -> czuje się przerażona -> podejmuje decyzję o zachowaniu -> wykonuje reakcję 

.

Warto pamiętać, że emocje nie muszą być „logiczne”. Odpowiedzialne są za nie najniższe partie naszego mózgu, których główną funkcją jest przetrwanie. Mózg działa w dużej mierze tak samo jak wtedy, gdy żyliśmy jako ludzie pierwotni. Jednak niezaprzeczalny jest fakt, że od tego czasu wiele się zmieniło. Stąd np. niektóre reakcje na niebezpieczeństwo mogą, poddane osądowi, zostać uznane za niezasadne. 

.

Jeśli więc potrafisz właściwie zidentyfikować swoje emocje i uczucia, możesz lepiej je zrozumieć i dzięki temu kontrolować swoje reakcje i przejąć kontrolę nad swoim życiem. 

.

Ale nie ma tu na myśli tłumienie emocji, czy ich wymazywania. Mam na myśli zaakceptowanie ich, zrozumienie co do nas mówią i wykorzystanie tej wiedzy. 

..

EMOCJE JAKO KOMUNIKATY ZEWNĘTRZNE

.

Głównym celem emocji jest przetrwanie, wyzwolenie w nas reakcji np. na niebezpieczeństwo. Ale emocje maja także drugorzędną rolę w postaci informowania innych jak się czujemy. To z kolei było nam potrzebne do tego by utrzymać bezpieczeństwo grupy w jakiej żyliśmy. 

Inne osoby widząc nasze przestraszenie mogły szybciej zorientować się o grożącym nam niebezpieczeństwie. 

.

Dzięki naszej zdorlności do empatii, emocje pomagają nam poinformować innych jaki jest nasz stan, dzięki czemu wiemy, czy ktoś  nam zagraża albo, że potrzebuje pomocy i wsparcia. 

.

EMOCJE JAKO KOMUNIKATY WEWNĘTRZNE

.

Ostatnim, ale chyba w obecnych czasach najważniejszym celem emocji jest informowanie nas samych o tym czego potrzebujemy, lub co jest dla nas szkodliwe. Znajomość tego w znaczny sposób może pomóc nam kierować naszym życiem. Jeśli nie wiemy czego potrzebujemy ciężko nam świadomie „w zgodzie z nami” kierować naszym życiem.

. 

Wiele osób mówi, że „nie wie czego chce w życiu”. Trudno jest im zrozumieć co oznacza „żyj w zgodzie ze sobą”. Myślę, że przyczyna takiego stanu może być właśnie brak kontaktu z własnymi emocjami. Dlatego uczenie się słuchania tego, co próbują nam powiedzieć nasze emocje, może pomóc nam podążać w kierunku, w którym chcemy by nasze życie podążało. 

.

Co mówią nam podstawowe emocje?

EMOCJA	KOMUNIKAT
Radość	Rób tego więcej,to jest dla ciebie dobre, poczuj satysfakcję, dziel się z innymi
Smutek	Doświadczasz straty, zwolnij, daj sobie czas na to, żeby przejśc żałobę, poszukaj wsparcia u innych
Strach	Uważaj, to może stanowić zagrożenie, zadbaj o swoje bezpieczeństwo, ostrzeż innych
Złość	Ktoś Cię nadużył, coś jest nie w zgodzie z Tobą, coś jest niesprawiedliwe, postaw granicę
Wstręt	Coś Ci się nie podoba, może być dla Ciebie zagrażające, niezgodne z Tobą, unikaj tego
Zaskoczenie	Bądź zdystansowana, poznaj to bliżej, ułóż nowe informacje aby podjąc decyzję

.

Co mówią emocje bardziej złożone?

EMOCJA	KOMUNIKAT
Poczucie winy	Zrobiłaś komuś coś złego, napraw błąd by utrzymać szacunek do siebie i zaufanie innych
Miłość	Ta osoba jest warta Twojego starania, bądź blisko, buduj połączenie
Frustracja	Twoje potrzeby nie są zaspokojone, spróbuj zaspokoić je inaczej, lub pogodzić się ze stratą
Zazdrość	Twoja potrzeba nie została zaspokojona, ale ktoś ją zaspokoił lepiej od Ciebie, czujesz smutek i złość jednoczesnie, może warto w inny sposób spróbować ją zaspokoić

.

.

CZEGO ZOSTALIŚMY NAUCZENI

.

Można pomyśleć, że przecież człowiek powinien dążyć do szczęścia a unikać przykrych rzeczy. Przecież to tak nieprzyjemne czuć smutek czy złość. Jednak haczyk polega na tym, że jeśli unikamy negatywnych emocji lub próbujemy je w jakiś sposób zagłuszyć, odciąć, odcinamy się także od ich pierwotnego celu i tracimy wartość jaką mogą nam przynieść. 

Dużym błędem jest więc próba unikania lub odcinania się od emocji negatywnych takich jak strach czy złość, a nobilitowanie i zapraszanie jedynie pozytywnych emocji jak radość.

.

Niestety bardzo często tego właśnie zostaliśmy uczeni przez rodziców. 

.

Któż nie słyszał „Przestań płakać’ „Złość piękności szkodzi”, „Idź do swoje pokoju i wróć jak zmienisz swoje nastawienie”, „Bez przesady, to nic takiego”. „Czemu się tak złościsz”. Z reguły byliśmy uczeni, że negatywne emocje są „złe” i nienależny ich czuć.

Tłumienie emocji, szczególnie złości, to prosta droga do tego, by przestać dbać o nasze granice. Złośc bowiem, mówi nam o tym, że ktoś je przekroczył.

Powinnismy natomiast być uczeni, że emocje są naturalne oraz tego jak sobie z nimi radzić. 

W większości przypadków nasi rodzice nie mieli tej wiedzy i sami byli tak traktowani. Często te uczucia sprawiały, że czuli się niekomfortowo, nie wiedzieli jak reagować więc woleli je stłamsić, usunąć. Dlatego próbowali sprawić by dziecko samo w sobie jakoś “strawiło” to niemiłe uczucie.

.

.

JAK WIĘC SŁUCHAĆ EMOCJI? 

.

W traktowaniu emocji jako drogowskazów czy komunikatów, kluczową rolę ma postawa uważności i akceptacji. Zrozumienie, że emocje są obiektywne, (nie możemy zaprzeczyć, że są, że pojawiły się w ciele, mimo iż mogą nie być logiczne), nie walczenie z nimi, pozwolenie im na to by „wybrzmiały”. Obrobienie ich w taki sposób, żeby niezależnie od ich kierunku, przyczyniły się do budowania świadomego życia zgodnego z naszymi potrzebami. By były wsparciem a nie balastem. 

. 

Znacie powiedzenie „to czemu się opieramy trwa”? Doskonale odnosi się do emocji. Im bardziej zaprzeczamy, tłumimy nasze emocje, tym bardziej one próbują przedostać się i zawsze znajdą sposób na to by „zostać wysłuchanym”. Jednak dzieje się to często w postaci chorób psychosomatycznych, biernej agresji, agresywnego wybuchu a nawet depresji.

.

Dlatego znacznie lepiej, (szczególnie biorąc pod uwagę długoterminowe skutki) jest:

• pozwolić im na obecność, zaakceptowanie ich i CZUCIE ich 
• Okazać sobie współczucie i empatię, podejść do siebie z wyrozumiałością 
• Ćwiczyć ważność na sygnały płynące z ciała i nie negować ich gdy tylko coś poczujemy. 
• Wykazać postawę ciekawości dla naszych emocji i uczuć, zastanawiać się co one nam przynoszą. 

.

np. sposób w jaki właśnie odezwał się do mie mój szef wzbudził we mnie gniew, zaczynam czuć się zła i zirytowana… czy moja interpretacja jego słów była obiektywna, ciekawe, że wywołały we mnie akurat złość, co tak naprawdę mnie w tym komunikacie zdenerwowała? O czym to jest? Czy to jest jakiś mój kawałek? 

.

PODSUMOWANIE

Twoje emocje i to jakie wywołują w tobie uczucia, odgrywają potężną rolę w tym jak doświadczasz ale i jak wchodzisz w interakcję ze światem. Są one siła napędową twoich zachowań i decyzji.

Życie można przeżyć w totalnej nieświadomości swoich uczuć, idąc tam gdzie zswieje wiatr, bez refleksji, jednak w sporym strachu i niepewności. Można być świadomym emocji, uczuć i starać się je tłumić, zamiast wyciągania z nich informacji do lepszych decyzji, co w dłuższej perspektywie prowadzi do problemów zdrowotnych, poczucia nieszczęścia i samotności. Aż w końcu można nauczyć się z nich korzystać jak ze znaków drogowych i bardziej świadomie kierować swoim życiem, używając z naszego cudownego oprogramowania w pełnej okazałości. 

.

Co ważne, wielu naukowców wskazuje, że dzięki neuroplastyczności naszego mózgu, jesteśmy w stanie poprzez świadomą zmianę naszych reakcji wpływać na zmianę naszego myślenia. Mamy zdolność do zmiany siebie i tworzenia życia, jakiego pragniemy. Dzięki postawie ciekawości i otwartości na nasze emocje i uczucia jesteśmy w stanie dokonać długotrwałej zmiany naszych myśli i zachowań. Poznanie emocji to pierwszy krok do lepszego życia. 

.

Podcast

Jeśli lubisz formę audio, możez posłuchać tego wpisu w formie podcastu:

---

.